نویسنده: مهدیس پرپنچی
حوادثی مانند سقوط بالگرد حامل رئیس‌جمهور و هیئت همراه، انفجار بندر شهید رجایی یا قبل‌تر از آن، همه‌گیری کرونا و پوشش سنگین رسانه‌ای آن‌ها، نه‌فقط جامعه، بلکه روان فردی و جمعی را متأثر می‌سازد. در چنین شرایطی، محیط‌های کاری تنها محلی برای انجام وظایف نیستند، بلکه می‌توانند بستری برای حمایت و بازسازی روحیه افراد باشند.
بنابراین در روزهایی که تلویزیون و شبکه‌های اجتماعی مملو از اخبار نگران‌کننده و حوادث ناگوار است، پرسش مهمی برای سازمان‌ها مطرح می‌شود: چگونه می‌توان در چنین فضای بی‌ثباتی، از سلامت روان کارکنان محافظت کرد؟ و منابع انسانی در این میان چه نقشی دارد؟
اکثر ما به‌طور مستقیم درگیر این وقایع نبوده‌ایم، اما واقعیت این است که بسیاری از این رویدادها به‌نوعی بر روح و روان مردم اثر گذاشته‌اند. اخبار گسترده، فضای مجازی، روایت‌های تلخ بازماندگان و تصاویر تکان‌دهنده، همگی می‌توانند برای بسیاری از افراد آسیب‌زا یا تحریک‌کننده باشند.
وقتی یک آسیب روانی یا تروما بدون رسیدگی یا پردازش رها شود، ممکن است عملکرد افراد در محیط کار را تحت‌تأثیر قرار دهد. این وضعیت گاهی به بروز تنش، درگیری، خشم، ترس، بی‌حسی، سردرگمی، احساس شرم، تحریک‌پذیری یا کاهش تمرکز منجر می‌شود.
برای مدیران منابع انسانی، ترکیب این بحران‌ها با فشارهای روزمره کاری، به معنای مواجهه با یکی از چالش‌برانگیزترین دوران‌های حرفه‌ای در سال‌های اخیر است. تیم منابع انسانی در چنین شرایطی باید پاسخی مؤثر و همدلانه به نیازهای روانی و عاطفی کارکنان ارائه دهد، در حالی‌که فضای اجتماعی، اقتصادی و رسانه‌ای به‌طور مداوم در حال تغییر است.
آسیب روانی چیست؟
تروما یا آسیب روانی، پاسخ شدید عاطفی و ذهنی به رویدادهایی است که به‌شدت ناراحت‌کننده یا ترس‌آور هستند.
نکته مهم آن است که تروما الزاماً نباید ناشی از تجربه مستقیم یک رویداد باشد؛ گاهی افراد در مواجهه غیرمستقیم با وقایع آسیب‌زا – از طریق شنیدن، دیدن یا همدلی با دیگران – دچار تروما می‌شوند.
تأثیر آسیب‌های روانی بر تعامل و بهره‌وری
در محیط کار، پیامدهای آسیب‌های روحی می‌تواند از کاهش بهره‌وری و انگیزه گرفته تا غیبت، تعارض بین همکاران یا حتی استعفا را در بر بگیرد.
رویدادهایی مانند جنگ، حوادث صنعتی یا بحران‌های سلامت عمومی، ممکن است باعث اضطراب جمعی، ناامنی روانی یا بازآفرینی خاطرات تلخ در میان کارکنان شوند. در چنین فضایی، نقش منابع انسانی بسیار حیاتی است: ایجاد بستر امن روانی، گفت‌وگوهای همدلانه، حمایت از سلامت روان کارکنان و ارائه آموزش‌های لازم به مدیران برای مدیریت بهتر چنین موقعیت‌هایی.
چارچوب شادی: راهی برای حمایت روانی از خود و دیگران در این دوران
در دوران‌هایی که جامعه با بحران‌های جدی سلامت روان کارکنان به‌شدت تحت تأثیر قرار می‌گیرد. یکی از چارچوب‌هایی که می‌تواند به ما در حمایت از خود و دیگران کمک کند، چارچوب شادی است.
این چارچوب چه می‌گوید؟
بر اساس این مدل، شادی پایدار و عمیق بر پایهٔ چهار مؤلفه کلیدی بنا شده است:
وقتی این چهار مؤلفه تأمین شوند، فرد می‌تواند به مواردی مانند:
۱. امنیت و نیازهای اساسی: از خودتان شروع کنید
نمی‌توان از لیوانی خالی چیزی نوشید. در شرایط بحرانی، اولین قدم برای حمایت از دیگران، رسیدگی به وضعیت روانی خودتان است.
۲. استقلال و تسلط: قدرت انتخاب و رشد را به کارکنان بازگردانید
در فضای پس از بحران، یکی از روش‌های مؤثر برای تقویت تاب‌آوری روانی، ایجاد حس کنترل و خودرهبری است.
برای مثال، در یکی از سازمان‌ها، پس از وقوع زلزله در استان همجوار، تیم منابع انسانی پیشنهاد «ناهارهای یادگیری» را مطرح کرد: جلسات کوتاه، داوطلبانه و غیررسمی در زمان ناهار برای آموزش مهارت‌های کاربردی مانند کمک‌های اولیه، تکنیک‌های کاهش استرس، یا مدیتیشن.
۳. احساس تعلق: احساس تعلق را برای همه فراهم کنید
در شرایط بحرانی، خطر شکل‌گیری دوقطبی‌ها یا نادیده‌گرفته‌شدن برخی گروه‌ها افزایش می‌یابد. در سازمان، این مسئله می‌تواند باعث افزایش انزوا، اضطراب یا حتی تعارض شود.
شاید اکنون بهترین زمان برای بازنگری و تقویت کمپین‌های إحساس تعلق سازمان شما باشد.
جمع بندی
به یاد داشته باشید: قربانیان واقعی جنگ، کسانی نیستند که آن را آغاز می‌کنند، بلکه مردم عادی‌اند که از هر دو سو، ناچار به زندگی با پیامدهای آن هستند.
در چنین شرایطی، حمایت حرفه‌ای از خود و دیگران ضروری است. اگر سازمان شما هنوز افراد یا تیم‌هایی برای حمایت روانی و عاطفی کارکنان ندارد، اکنون زمان مناسبی برای آموزش و توانمندسازی این نقش‌هاست. وجود چنین افرادی برای تحقق اهداف مرتبط با رفاه و تاب‌آوری کارکنان حیاتی است.
همچنین اکنون می‌تواند فرصتی برای بازنگری در سیاست‌ها و برنامه‌های رفاه روانی سازمان باشد. آیا رویکرد شما همچنان پراکنده و واکنشی است؟ یا وقت آن رسیده که یک راهبرد جامع و هماهنگ برای سلامت روان تدوین شود؟
و در نهایت، هرچند وقایع جاری ممکن است سنگین و طاقت‌فرسا باشند، اما به‌یاد داشته باشید که این دوران نیز خواهد گذشت. مراقب خودتان باشید. حضورتان اهمیت دارد.
سبا با تمرکز بر بالندگی افراد و سازوکارهای سازمانی، به مشتریان خود کمک می‌کند تا از وضعیت خوب به عالی برسند و تجربهای از خودشکوفایی و رشد پایدار را در مسیر حرفه‌ای و سازمانی خود داشته باشند
آدرس: خیابان سید جمال‌الدین اسدآبادی (یوسف آباد) بین کوچه دهم و دوازدهم-پلاک۹۴-طبقه پنجم-واحد ۱۸
ایمیل: info@sabamcg.com تلفن شرکت: ۸۸۴۸۰۵۶۱-۰۲۱
