بخش 5. چشم‌انداز وسیع‌تر مقیاس‌پذیری چابک

مقیاس‌پذیری چابک فراتر از فناوری پیشرفته

بااینکه احتمالاً مقیاس‌پذیری چابک بیشترین کاربرد را در فناوری پیشرفته دارد، فنون آن برای هر صنعتی که در آن فرصت‌ها می‌توانند عوامل قوی رشد را نشان ‌دهند (اندازه بازار، توزیع، حاشیه‌های سود ناخالص و اثرات شبکه) و بر محدودکننده‌های رشد غلبه می‌کنند (فقدان تناسب محصول/بازار و مقیاس‌پذیری عملیاتی) مفید هستند.

مقیاس‌پذیری چابک در سازمانی بزرگ‌تر

اگرچه اغلب اوقات رشد غول‌آسای مقیاس‌پذیری چابک مترادف با استارتاپ‌های درهم‌ریخته است، مقیاس‌پذیری چابک می‌تواند در سازمان‌های بزرگ‌تر جاافتاده هم اتفاق بیفتد. هیچ‌کدام از عوامل یا محدودکننده‌های رشد و هیچ‌کدام از الگوها یا مدل‌های کاروکسب اثبات‌شده مستلزم آن نیستند کاروکسبی مالکیت مستقل داشته باشد، به‌صورت خصوصی اداره شود و شرکتی سهامی با سرمایه‌گذاری خطرپذیر باشد. حتی اگر سازمان شما نمی‌تواند سهام اختیار معامله ارائه کند که کارکنانتان را ثروتمند کند، اگر مقیاس‌پذیری چابک موفقیت‌آمیز باشد، می‌توانید و باید درس‌های مقیاس‌پذیری چابک را بپذیرید و با آن‌ها سازگار شوید تا به‌سرعت رشد کنید و از مزیت اولین مقیاس‌‌ افزا برخوردار شوید.

تلاش برای مقیاس‌پذیری چابک در سازمانی بزرگ‌تر، نسبت به انجام آن در استارتاپ‌ها، هم مزایا و هم معایبی دارد. واقع‌گرا بودن بسیار حائز اهمیت است – استارتاپ‌ها در مقیاس‌پذیری چابک از بعضی مزایای ذاتی خود برخوردارند. موضوع اصلی مقیاس‌پذیری چابک سرعت و ریسک‌پذیری است؛ استارتاپ‌ها هم که چیز زیادی برای از دست دادن ندارند چابک‌تر هستند. شرکت‌های جاافتاده که می‌خواهند مقیاس‌پذیری چابک کنند باید مزیت‌های عمده‌ای پیدا کنند تا بر معایب ذاتی‌شان ازلحاظ سرعت و ریسک‌پذیری غلبه کنند.

مقیاس‌پذیری چابک در ورای کاروکسب

هرچند بر کاربرد مقیاس‌پذیری چابک در دنیای کاروکسب تمرکز کرده‌ایم، می‌توان در مواجهه با عدم اطمینان، اصل اساسی قربانی کردن کارایی برای سرعت را به هر زمینه‌ای اعمال کرد. حال، نحوه تعبیر عوامل رشد و محدودکننده‌های رشد مقیاس‌پذیری چابک چطور به شرایطی غیر از کاروکسب را در نظر می‌گیریم.

در جهان غیرانتفاعی، باید معیارهای جدیدی برای سنجه‌های بازار پیدا کنیم، زیرا نمی‌توانیم به معیارهای مالی مثل درآمد متکی باشیم. اغلب اوقات، ممکن است بهترین سنجه صرفاً تعداد افرادی باشد که زندگی‌شان بهتر می‌شود ولی سایر سنجه‌ها مثل «سال‌های زندگی سلامت» یا «معیار تن‌های کربن توقیفی» هم می‌توانند این نقش را داشته باشند. هرچند ممکن است معیارها تغییر کنند، اصل اندازه بازار کماکان برقرار است – وقتی بازار بزرگی وجود ندارد، مقیاس‌پذیری چابک چندان منطقی نیست.

در خارج از حوزه کاروکسب، توزیع همان اندازه مهم است که در شرکت‌های انتفاعی حائز اهمیت است. فارغ از میزان احتمالی اثربخشی «محصول» شما در بهبود زندگی افرادی که آن را انتخاب می‌کنند – چه آن محصول خدمت اجتماعی یا نامزد سیاسی یا هر چیز دیگری باشد – شما به‌طور بالقوه چقدر مؤثر باشد –تأثیر آن به‌طور مستقیم متناسب با توانایی شما برای اجرای یک استراتژی توزیع اثربخش است.

ازآنجاکه بسیاری از سازمان‌های غیرانتفاعی‌ بابت خدمات‌ خود هزینه‌ای را از مردم دریافت نمی‌کنند، حاشیه سود ناخالص در این سازمان‌ها کاربردی ندارد. باوجوداین، می‌توانیم از معیارهایی استفاده کنیم که با روح حاشیه سود ناخالص همسو هستند، مثل تأثیر اقتصادی. در سطح کلان، حاشیه سود ناخالص سنجه‌ای از میزان تأثیر در هر دلار است و هر چه تأثیر آن بر دلار بیشتر باشد، کاروکسب غیر‌انتفاعی باید بیشتر متمایل به مقیاس‌پذیری چابک باشد.

اثرات شبکه در جهان غیرانتفاعی نسبتاً نادر هستند. اگرچه ابرسازمان‌های مردم‌نهاد مثل صلیب سرخ و یونایتد وی وجود دارند، موقعیت‌ آن‌ها در بازار به‌جای اثرات واقعی شبکه تا حد زیادی ناشی از صرفه‌جویی‌ها در مقیاس است، ولی کماکان بررسی این موضوع خالی از لطف نیست که آیا امکان استفاده از اثرات شبکه وجود دارد یا خیر، زیرا انجام این کار می‌تواند تأثیر فوق‌العاده بزرگی داشته باشد.

مقیاس‌پذیری چابک در سیلیکون‌ولی بزرگ‌تر

بیشتر قرن بیستم، سیاتل، لس‌آنجلس و سیلیکون‌ولی قطب‌های صنعتی خیلی متفاوت و متمایز بودند. درحالی‌که تخصص سیلیکون‌ولی رایانه بود، سیاتل و لس‌آنجلس هر دو صنایع هوافضا و دفاعی قوی داشتند و هر زیست‌بوم نیز جایگاه‌های رهبری خود را در قهوه (سیاتل) و صنعت سرگرمی (لس‌آنجلس) تقویت می‌کرد. ولی در قرن بیست و یکم، سیاتل و لس‌آنجلس موطن زیست‌بوم‌های فناوری‌های سطح بالا شده‌اند که به‌طور روزافزون به سیلیکون‌ولی گره می‌خورند.

سایر مناطق در حال مقیاس‌پذیری چابک را که باید زیر نظر داشت

مقیاس‌پذیری چابک در زیست‌بوم‌های نوظهور هم چالش‌ها و هم فرصت‌های متفاوتی به وجود می‌آورد. زیست‌بوم‌های نوظهور فاقد بسیاری از پلتفرم‌هایی هستند که زیست‌بوم‌های جاافتاده مثل سیلیکون‌ولی، یا بسیار گسترده‌تر از آن، بازار آمریکا آن‌ها را ارائه می‌کنند، مثل سیستم‌های پرداخت و فروشندگان ترابری، چه برسد به ارائه‌دهندگان خدمات حرفه‌ای (وکلا، حسابداران، و غیره)، مدیران عامل مجرب و سرمایه‌گذاران خطرپذیر تهاجمی. این موضوع مقیاس‌پذیری چابک را دشوار‌تر می‌کند و به نرخ‌های رشد کندتر منجر می‌شود. لذا، استفاده از پلتفرم‌های موجود به‌مراتب ساده‌تر از ساخت پلتفرم خودتان است.

از سوی دیگر، وقتی موفق شوید، ساخت پلتفرم خودتان نشان‌دهنده مزیت رقابتی عمده‌ای است که اغلب اوقات در طول زمان افزایش یافته و به رشد بلند‌مدت سریع‌تر منجر می‌شود.

 چین: سرزمین مقیاس‌پذیری چابک

حتی ممکن است چین نسبت به سیلیکون‌ولی زیست‌بوم بهتری برای مقیاس‌پذیری چابک باشد. چین مثل سیلیکون‌ولی فرهنگ کارآفرینی دارد که مشوق ریسک‌پذیری است، بخش مالی بسیار پیشرفته‌ای که می‌خواهد بودجه رشد تهاجمی را تأمین کند و عرضه وافری از استعدادهایی با ارزش بالای فناورانه. ولی بازار چین به لطف رشد فوق‌العاده اخیرش هم عظیم و هم در معرض اختلال است.

درمجموع، به نظر ما رهبران صنعت فناوری چین به‌خوبی از سیلیکون‌ولی درس می‌گیرند. وقتی به چین سفر و سخنرانی می‌کنم، متوجه می‌شوم که مخاطبانم با آنچه در سیلیکون‌ولی اتفاق می‌افتد آشنا هستند. بیشتر مدیران ارشد چینی انگلیسی حرف می‌زنند و می‌خوانند و روزانه آخرین اخبار به زبان انگلیسی را مطالعه می‌کنند. چه تعداد از مدیران ارشد آمریکایی یا اروپایی چینی می‌خوانند و از پیشرفت‌های چین خبر دارند؟ اگر منتظرید  تا نوآوری‌ها راه خود را به مطبوعات انگلیسی‌زبان باز کنند، شاید به این دلیل که شرکت‌های سیلیکون‌ولی آلان این کار را انجام می‌دهند، به مقیاس‌افزایان برق‌آسا در چین فرصت می‌دهید تا یک سال زودتر وارد به بازار جهانی شوند.

بزرگ‌ترین فرصت برای سیلیکون‌ولی و چین مهیا است تا همکاری کنند و نقاط قوتشان را باهم ترکیب کنند. نمی‌توان یقین داشت که چه نوع ثروت و پیشرفتی ممکن است از مشارکت آینده نوآوران پیشرو در این دو زیست‌بوم حاصل می‌شود.

 دفاع در برابر مقیاس‌پذیری چابک

اگر خود را در موقعیتی می‌بینید که رقبا سعی کنند با مقیاس‌پذیری چابک کاروکسب شما را از میان بردارند، برای دفاع از خود سه گزینه اصلی در اختیار دارید: آن‌ها را مغلوب کنید، به آن‌ها ملحق شوید، یا از آن‌ها اجتناب کنید.

شماره 1: آن‌ها را مغلوب کنید و شکستشان دهید

اولین گزینه برای دفاع از مقیاس‌پذیری چابک این است که به بازی قدیمی خود ادامه دهید تا بر آن‌ها غلبه کنید. همان‌طور که گفته‌ایم، تلاش‌های زیادی برای مقیاس‌پذیری چابک محکوم‌به شکست هستند. باید عوامل رشد و محدودکننده‌های رشد مدل کاروکسب را ارزیابی کنید و اگر برای مقیاس‌پذیری چابک مناسب به نظر نمی‌رسند شاید بهترین استراتژی شما واکنش افراطی باشد.

ممکن است طرفداران محمدعلی فقید این استراتژی «خنگ طناب» را از مسابقه بوکس غرش در جنگل او در مقابل جورج فورمن به یاد داشته باشند. در این استراتژی به حریف اجازه داده می‌شود تا هرچقدر می‌خواهد مشت بزند؛ وقتی حسابی خسته شد، می‌توانید با ضد حمله او را شکست داد.

شماره 2: به آن‌ها ملحق شوید

اگر به نظر می‌رسد بازار شما آماده مقیاس‌پذیری چابک نیست، یکی از واکنش‌های بدیهی انجام مقیاس‌پذیری چابک خودتان است. مشکل انجام این کار، به‌خصوص اگر شرکت جاافتاده‌اید باشید، این است که شاید فناوری یا تخصص برای پیروزی در یک رقابت شانه‌به‌شانه را نداشته باشید. شاید بتوانید فناوری یا تخصص را خریداری کنید، ولی این هم ریسک‌های خود را دارد.

شماره 3: از آن‌ها اجتناب کنید

آخرین و اغلب اوقات «موفق‌ترین» گزینه این است که بازار کنونی را به مقیاس‌افزاهای برق‌آسا  تسلیم کنید و از دارایی‌های فعلی خود برای رفتن به بازاری جدید و کمتر آسیب‌پذیر استفاده کنید. این‌که خود را هدف یکی از رقبای مقیاس‌پذیری چابک ببینید ممکن است و باید ترسناک باشد، ولی اگر واکنش مناسبی را انتخاب کنید محکوم‌به مرگ نمی‌شوید. اما سریع تصمیم بگیرید؛ سرعت مقیاس‌پذیری چابک به این معناست که تعلل مثل این است که هیچ کاری انجام ندهید.